જિંદગીની દરેક પળને માણવાની અબૂઝ પ્યાસ

જિંદગીની દરેક પળને માણવાની અબૂઝ પ્યાસ

ભૂપત વડોદરિયા

આ એક એવા માણસની વાતછે જે એમ માનતો હતો કેપોતે જીવતો જાગતો માણસછે એ જ એનો મોટો હોદ્દો છે.પોતાની જિંદગીની દરેક પળતેણે માણી હતી. તદ્દન ગરીબમાણસ હતો, પણ તેનેપૈસાની ભૂખ પણ નહોતીઅને તેને મહત્ત્વાકાંક્ષા જેવુંપણ કંઈ નહોતું. તે બરાબરચુંમાળીસ વર્ષ જીવ્યો, પણઆટલી ઉંમરમાં પીડા તોપુષ્કળ વેઠી હતી. હાડકાંનામાળા જેવો લાગે. તબિયતનરમ જ રહે. તે ક્ષયરોગથીપીડાતો હતો, પણ તેને કદી એ રોગનો કે મોતનો ડર લાગ્યો નહોતો. એને મન જિંદગી એક ઉજાણી હતી. દરેકદિવસ તેને માટે ઉત્સવનો દિવસ હતો. આમ જુઓ તો સમાજમાંથી એ ફેંકાઈ ગયેલો માણસ હતો. ઓગણીસમાસૈકાનો એ ઊજળો અંગ્રેજ સમાજ- એમાં આવા ગરીબ અને સાચાદિલ માણસને શું સ્થાન હોય? આ તો એકખાણિયાનો દીકરો. માંડ મેટ્રિક પાસ. તેની એક જ વિશેષતા નજરે ચઢે તેવી હતી કે તે લેખક હતો, પણ એકલેખક તરીકે પણ તરત કોઈના મનમાં વસી જાય એવો નહોતો. કેમ કે, ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ અને પ્રગતિનીબોલબાલાના એ દિવસો હતા. ત્યારે કોઈ માણસ કુદરતની અને ધરતીની ગોદની કે આકાશની અસીમતાની વાતકરે તો તે જુનવાણી લાગે - રહસ્યવાદી લાગે.

આ માણસનું નામ ડેવિડ હરબર્ટ લોરેન્સ. ઘણા બધા લોકો તેને 'લેડી ચેટર્લીઝ લવર' નવલકથાના લેખક તરીકે ઓળખે છે. આ નવલકથાને કારણે તે ખૂબ વગોવાયો હતો, પણ તેણે આ એક જ નવલકથા લખી નથી. તેણેચુંમાળીસ વર્ષની જિંદગીમાં ઘણી બધી નવલકથાઓ લખી. સંખ્યાબંધ ટૂંકી વાર્તાઓ લખી અને કવિતાઓ લખી.લેખોની સંખ્યા પણ નાનીસૂની નથી, પણ તેને જે ગમ્યું તે તેણે લખ્યું. કોઈને ખુશ કરવા માટે તેણે કશું લખ્યુંનથી. તેની એક નવલકથા સૌથી વધુ ચલણમાં છે - 'સન્સ એન્ડ લવર્સ.' 

'લેડી ચેટર્લીઝ લવર' તેની છેલ્લીનવલકથા, પણ તેને તેની હયાતીમાં કશી કીર્તિ મળી નહોતી કે કશું ધન મળ્યું નહોતું. ડેવિડ હરબર્ટ લોરેન્સગરીબી અને માંદગી છતાં ગમે ત્યાં ધરતીનું રૃપ જોવા નીકળી જ પડતો હતો. જાણે આખી પૃથ્વીને પોતાનીબાથમાં લઈને એ જીવવા માગતો હતો. 

'લેડી ચેટર્લીઝ લવર' નવલકથા એણે મધ્ય ઇટાલીના ટસ્કન પ્રદેશનીટેકરીઓમાં બેસીને લખી હતી. ડી.એચ. લોરેન્સ ઈ.સ. ૧૮૮૫માં ૧૧મી સપ્ટેમ્બરે જન્મ્યો હતો અને ઈ.સ.૧૯૩૦ની બીજી માર્ચે મૃત્યુ પામ્યો હતો.

પાઇનના વૃક્ષ નીચે એ વાર્તા લખવા બેસતો ત્યારે જાણે સમાધિ લાગી જતી. ગરોળીઓ એની ઉપર દોડાદોડી,ચડ-ઊતરની રમત માંડે, પંખીઓ એની નજીક ઊડ્યા કરે અને કશા જ વિક્ષેપનો અનુભવ કર્યા વગર એ પોતાનુંલેખન કાર્ય કર્યા કરે.જે રીતે બતક પાણીમાં તરે, માછલી જળક્રીડા કરે અને પંખી ઊડે એટલી સહજતાથી એ લખ્યા કરે. લેખન એનામાટે એટલું સ્વાભાવિક હતું, પણ તેનો અર્થ એ નહીં કે એક કલાકારની કોઈ જ સભાનતા વિના જે કોઈ શબ્દ સૂઝેતે લખ્યા કરે! એ તો પોતાનું હૃદય ઠરે એવી અભિવ્યક્તિ સુધી પહોંચવા માટે મથ્યા જ કરતો. છેલ્લી નવલકથા'લેડી ચેટર્લીઝ લવર' તેણે ત્રણ વાર લખી હતી.

ગરીબ હતો, કોઈ નોકરી જેવું આવકનું સાધન નહોતું. સમાજમાં કોઈ ખાસ સ્થાન નહોતું કે લેખકની બિરાદરીમાંપણ તેનું કોઈ માન નહોતું, પણ એને આ બધાંની જરૃર જ ક્યાં હતી! એને તો જિંદગીની પ્રત્યેક નાડીનો ધબકારસાંભળવાની અને દરેક પળને માણવાની અબૂઝ પ્યાસ હતી. એને નાની- કોઈ આકાંક્ષાઓ જ નહોતી.લોરેન્સ માનતો હતો કે, માણસો ખરેખર જીવતા જ નથી અને નાની-મોટી ઝંખનાઓ પાછળ આંધળી દોટ મૂકે છેઅને જીવવાનું જ ભૂલી જાય છે.

આ પૃથ્વી ઉપર કેટલા બધા મનુષ્યો જીવે છે અને છતાં એમાંથી કેટલા થોડા માણસો ખરેખર જીવે છે! માણસભરપૂર જીવન જીવતો જ નથી. આ જિંદગીમાં અનુભવવા જેવું ઘણુંબધું છે, પણ લોકો બહુ થોડું જ જાણે કેઅનુભવે છે. એક નાની કે મોટી નોકરી, એક નાનું કે મોટું ઘર, ઘરમાં એક પત્ની- માણસ એક ચગડોળમાં બેસે છે,બેસી જ રહે છે, ઘરડો થઈ જાય છે અને એક દિવસ આ દુનિયા છોડીને ચાલ્યો જાય છે. અસીમ બ્રહ્માંડનાઝાકમઝોળ હિંડોળાનું રૃપ તો તેણે મુદ્દલ જોયું જ નથી હોતું. આ પૃથ્વી ઉપર વિસ્મયોની જે એક અનંત દુનિયા છેતેમાંથી પણ તેણે કશું જોયું નથી. શુદ્ધ પ્રેમપદાર્થનો પણ કોઈ અનુભવ એણે કર્યો નથી. એ પીડાથી બચીનેજીવવા માગે છે, એ જોખમથી દૂર રહીને ચાલવા માગે છે, તે ઉપરછલ્લા આનંદોની વચ્ચે એક સલામત જિંદગીજીવવા માગે છે. એને કોઈ કુતૂહલ નથી, કોઈ ઉમંગ કે થનગનાટ નથી- કોઈ વિસ્મય જ નથી- એક અનંતગુફામાં વિસ્મયોના ઢેરના ઢેર એની આંખ સામે પડ્યા છે અને તે કશું જોતો નથી. તેની પાસે સમય જ નથી. પોતેજેને પ્રાપ્તિ સમજે છે તેવી પ્રાપ્તિથી 'સંતોષ' માને છે- જિંદગીની કિંમતી ક્ષણો વટાવીને તેના બદલામાં તે ખોટાસિક્કા કમાય છે, પણ આ દુનિયામાં આ જ ચલણ માન્ય છે એટલે એનો વહેવાર બરાબર ચાલે છે. લોરેન્સ માનેછે કે નાનાં- તમામ પ્રાણીઓનું પોતાનું વિસ્મયભર્યું- રહસ્યભર્યું અસ્તિત્વ છે. ફક્ત માણસો વિસ્મયની એલાગણી ગુમાવી બેઠા છે.